Manyetik rezonans görüntüleme (MRG), vücuttaki organ ve yapıların ayrıntılı görüntülerini elde etmek için büyük bir mıknatıs, radyo dalgaları ve bir bilgisayarın birleşimini kullanan bir tanı muayenesidir.

MR nasıl çalışır?

MR makinesi, hastanın etrafında güçlü bir manyetik alan oluşturan büyük, silindirik (tüp şeklinde) bir makinedir. Manyetik alan, radyo dalgalarıyla birlikte vücuttaki hidrojen atomlarının doğal hizalanmasını değiştirir. Daha sonra bilgisayarlar, hidrojen atomlarının aktivitesine dayanarak bir vücut yapısının veya organının iki boyutlu (2B) bir görüntüsünü oluşturmak için kullanılır. Daha fazla ayrıntıyı ortaya çıkarmak için kesitsel görünümler elde edilebilir. MR radyasyon kullanmaz.

Bir manyetik alan yaratılır ve tarayıcıdan radyo dalgaları darbeleri gönderilir. Radyo dalgaları vücudunuzdaki atomların çekirdeklerini normal konumlarından çıkarır. Çekirdekler uygun konuma yeniden hizalandıkça radyo sinyalleri gönderirler. Bu sinyaller, bunları analiz eden ve incelenen vücut kısmının bir görüntüsüne dönüştüren bir bilgisayar tarafından alınır. Bu görüntü bir görüntüleme monitöründe görünür. Bazı MR makineleri dar tüneller gibi görünürken, diğerleri daha geniş veya daha ferahtır.

Meme MR’ı nasıl yapılır?

Meme MR için, hasta genellikle yüzü aşağı bakacak şekilde yatar ve göğüsleri masadaki açıklıklara yerleştirilir. Meme pozisyonunu kontrol etmek için, teknisyen bir pencereden MR’ı izler.

Meme MR işleminden önce veya işlem sırasında koldaki bir damara kontrast madde enjekte edilmesi gerekir. Kontrast madde anormallikleri daha kolay bir şekilde ana hatlarıyla belirten daha net görüntüler oluşturmaya yardımcı olabilir.

Mamografi ve meme ultrasonuyla birlikte kullanılan MR, yararlı bir tanı aracı olabilir. Son araştırmalar, MR’ın bazen mamografi tarafından gözden kaçan bazı küçük meme lezyonlarını tespit edebildiğini bulmuştur. Ayrıca, meme implantı olan kadınlarda ve yoğun meme dokusuna sahip olma eğiliminde olan genç kadınlarda meme kanserini tespit etmeye yardımcı olabilir. Mamografi bu vakalarda o kadar etkili olmayabilir. MR radyasyon kullanmadığından, 40 yaşından küçük kadınları taramak ve meme kanseri riski yüksek kadınlar için yıllık tarama sayısını artırmak için kullanılabilir.

Mamografiye göre belirgin avantajları olmasına rağmen, meme MR’ının potansiyel sınırlamaları da vardır. Örneğin, kanserli ve kansersiz anormallikler arasındaki farkı her zaman ayırt edemeyebilir ve bu da gereksiz meme biyopsilerine yol açabilir. Bu genellikle “yanlış pozitif” test sonucu olarak adlandırılır. Son araştırmalar, meme MR taramalarını geliştirmek için ticari olarak temin edilebilen yazılım programlarının kullanılmasının kötü huylu tümörlerde yanlış pozitif sonuçların sayısını azaltabileceğini göstermiştir. Bu nedenle, bilgisayar destekli geliştirme ile biyopsilere olan ihtiyaç azalabilir.

Meme MR’ının bir diğer dezavantajı da meme kanserine işaret edebilecek kalsifikasyonları veya küçük kalsiyum birikintilerini net olarak tespit edememesidir.

Meme MR’ı hangi nedenlerle çektirilir?

Yüksek riskli hastalar için mamografi ile MR taraması yapılmasını yapılabilir. Bu seçenek aşağıdakiler için düşünülmelidir:

BRCA1 veya BRCA2 mutasyonu olan kadınlar (BRCA1, mutasyonu kansere karşı kalıtsal yatkınlığı gösteren bir gendir. BRCA2, mutasyonu meme ve/veya yumurtalık kanserine karşı kalıtsal yatkınlığı gösteren bir gendir).

BRCA1 veya BRCA2 mutasyonu olan birinci derece akrabası (anne, kız kardeş ve/veya kızı) olan ve henüz mutasyon testi yaptırmamış olan kadınlar.

Aile geçmişine ve diğer faktörlere bakan kabul görmüş çeşitli risk değerlendirme araçlarından birine göre, yaşam boyu meme kanseri riski %20 ila %25 veya daha fazla olan kadınlar.

Hodgkin hastalığının tedavisi gibi nedenlerle 10 ila 30 yaşları arasında göğüs bölgesine radyasyon tedavisi uygulanmış kadınlar.

Li-Fraumeni sendromu, Cowden sendromu veya Bannayan-Riley-Ruvalcaba sendromu genetik bozuklukları olan kadınlar veya sendromlu birinci derece akrabası olanlar.

Meme MR’ının kullanım alanları şunlardır:

Mamografi ile tespit edilen anormalliklerin daha ileri değerlendirilmesi

Özellikle yüksek riskli hastalarda ve yoğun meme dokusuna sahip hastalarda diğer testlerle tespit edilemeyen erken meme kanserlerinin bulunması

Mamogramdan yanlış sonuç verebilecek implant veya skar dokusu olan kadınlarda kanser için yapılan muayene. MR lumpektomi öyküsü olan kadınlar için de herhangi bir değişiklik olup olmadığını kontrol etmek için faydalı olabilir.

Mamografi veya ultrasonla görülmeyen küçük anormalliklerin tespiti (örneğin, MR, koltuk altı lenf düğümünde meme kanseri hücreleri bulunan ancak ele gelen veya tanı çalışmalarında görülebilen bir kitle bulunmayan kadınlar için yararlı olmuştur)

Silikon jel implantından sızıntı olup olmadığı değerlendirilebilir

Meme kanseri lezyonlarının boyutunu ve kesin yerini değerlendirebilir, ayrıca memenin birden fazla bölgesinin etkilenmiş olma olasılığını da göz önünde bulundurun (bu, yayılan ve birden fazla bölgeyi etkileyen kanserler için faydalıdır)

Lumpektominin mi yoksa mastektominin mi daha etkili olacağının belirlenmesi

Yeni meme kanseri teşhisi konmamış diğer memedeki değişiklikleri tespit etmek (Meme kanseri olan kadınların diğer memesinde kanser gelişme olasılığı yaklaşık %10’dur. Yakın zamanda yapılan bir çalışma, meme MR’ının ilk meme kanseri teşhisi sırasında gözden kaçabilecek karşı memedeki kanseri tespit edebileceğini göstermektedir.)

Göğüs duvarına yayılmış meme kanserinin tespiti, tedavi seçeneklerini değiştirebilir

Lumpektomi sonrası meme kanseri tekrarının veya rezidüel tümörün tespiti

Yeni içe çekilmiş meme ucu değişiminin değerlendirilmesi

Meme MR istenmesinin başka nedenleri de olabilir.

Meme MR’ının riskleri nelerdir?

Radyasyon kullanılmadığı için MR prosedürü sırasında radyasyona maruz kalma riski yoktur. Her hasta MR manyetik alanına maruz kalmadan önce taranmalıdır.

Güçlü mıknatıs kullanımı nedeniyle, kalp pili veya koklear implant gibi belirli implante cihazlara sahip hastalarda MR gerçekleştirmek için özel önlemler alınmalıdır. MR teknisyeni, sizin için MR çektirmenin güvenli olup olmadığını belirlemek için implante cihazla ilgili marka ve model numarası gibi bazı bilgilere ihtiyaç duyacaktır. Cerrahi klipsler, plakalar, vidalar veya tel örgü gibi dahili metal nesnelere sahip hastalar MR muayenesi için uygun olmayabilir.

Klostrofobik olma ihtimaliniz varsa, bu konuda doktorunuzu bilgilendirmeniz uygun olacaktır. 

Hamileyseniz veya hamile olabileceğinizden şüpheleniyorsanız, doktorunuza bildirmelisiniz. Bugüne kadar MR’ın doğmamış bir çocuğa zararlı olduğuna dair bir bilgi yoktur, ancak ilk trimester sırasında MR incelemesi yapılması önerilmez.

MR da  iç dokuları ve kan damarlarını daha iyi görebilmek için bazı MR incelemeleri sırasında kontrast madde kullanılması gerekebilir. Kontrast kullanılırsa, alerjik reaksiyon riski vardır. Kontrast maddeye alerjisi olan veya bunlara karşı hassasiyeti olan hastalar radyoloğa veya teknisyene haber vermelidir.

Belirli tıbbi durumunuza bağlı olarak başka riskler de olabilir. İşlemden önce herhangi bir endişenizi sağlık uzmanınızla görüştüğünüzden emin olun.

Meme MR’ına nasıl hazırlanmalıyım?

Her zamanki gibi yiyebilir, içebilir ve ilaçlarınızı alabilirsiniz.

Tamamen bir hasta önlüğü giymeli ve tüm kişisel eşyalarınızı kilitlemelisiniz. Kullanmanız için bir dolap sağlanacaktır. Lütfen tüm piercing’lerinizi çıkarın ve tüm mücevherlerinizi ve değerli eşyalarınızı evde bırakın.

Görüntüleme, her iki ucu açık, büyük bir tüp benzeri yapının içinde gerçekleşir. Kaliteli görüntüler için tamamen hareketsiz yatmalısınız. 

Kontrasta karşı tıbbi tedavi gerektiren alerjik bir reaksiyon geçirdiyseniz, önerilen reçeteyi almak için siparişi veren hekiminizle iletişime geçin. Muhtemelen bunu muayeneden 24, 12 ve iki saat önce ağız yoluyla alacaksınız.

Randevu almak için aradığınızda, aşağıdakilerden herhangi birinin sizin için geçerli olup olmadığını bildirmeniz son derece önemlidir:

Kalp pili taktırdınız veya kalp kapakçığınız değiştirildi mi

İnsülin pompası gibi herhangi bir tür implante edilebilir pompanız var mı?

Metal plakalarınız, pimleriniz, metal implantlarınız, cerrahi zımbalarınız veya anevrizma klipsleriniz var mı

Hamilemisiniz veya hamile olabileceğinizi düşünüyormusunuz

Vücudunda piercing var mı?

Bir ilaç bandı takıyor musunuz

Kalıcı göz kalemi veya dövmeleriniz var mı?

Hiç kurşun yarası aldınız mı?

Daha önce metalle çalıştınız mı (örneğin, metal taşlama makinesi veya kaynak makinesi)

Vücudunuzun herhangi bir yerinde metal parçaları var mı?

30 ila 60 dakika uzanmanız mümkün olacak mı ?

Meme MR’ı sırasında neler olur?

MR ayakta tedavi bazında veya hastanede kalışınızın bir parçası olarak gerçekleştirilebilir. Prosedürler, durumunuza ve doktorunuzun uygulamalarına bağlı olarak değişebilir.

Genel olarak MR şu süreci takip eder:

İşlem sırasında üzerinizde olabilecek tüm giysi, mücevher, gözlük, işitme cihazı, toka, çıkarılabilir diş hekimliği malzemesi veya işleme müdahale edebilecek diğer nesneleri çıkarmanız istenecektir.

Eğer kıyafetlerinizi çıkarmanız istenirse, giymeniz için size bir önlük verilecektir.

Eğer kontrast madde kullanılarak bir işlem yapılacaksa, kontrast maddenin enjeksiyonu için elinize veya kolunuza bir intravenöz (IV) yol açılacaktır.

Tarama makinesinin büyük dairesel açıklığına kayan bir tarama masasına uzanacaksınız. İşlem sırasında hareket etmeyi önlemek için yastıklar ve kayışlar kullanılabilir.

Teknisyen, tarayıcı kontrollerinin bulunduğu başka bir odada olacak. Ancak, bir pencere aracılığıyla teknisyeni sürekli olarak görebileceksiniz. Tarayıcının içindeki hoparlörler teknisyenin sizinle iletişim kurmasını ve sizi duymasını sağlayacak. Prosedür sırasında herhangi bir sorun yaşarsanız teknisyene bildirebilmeniz mümkün olacak. Teknisyen her zaman sizi izleyecek ve sürekli iletişim halinde olacak.

Tarama işlemi sırasında, manyetik alan yaratılıp tarayıcıdan radyo dalgaları darbeleri gönderildiğinde bir tıklama sesi duyulur.

Muayene sırasında çok hareketsiz kalmanız önemlidir, çünkü herhangi bir hareket bozulmaya neden olabilir ve taramanın kalitesini etkileyebilir.

Aralıklarla, incelenen vücut bölümüne bağlı olarak birkaç saniye nefesinizi tutmanız veya nefes almamanız istenebilir. Daha sonra nefes alabileceğiniz zaman söylenecektir. Nefesinizi birkaç saniyeden uzun süre tutmamalısınız.

İşleminizde kontrast madde kullanılırsa, enjekte edildiğinde bazı etkiler hissedebilirsiniz. Bu etkiler arasında kızarma hissi veya soğukluk hissi, ağızda tuzlu veya metalik tat, kısa süreli baş ağrısı, kaşıntı veya mide bulantısı ve/veya kusma bulunur. Bu etkiler genellikle birkaç dakika sürer.

Nefes almada zorluk, terleme, uyuşma veya kalp çarpıntısı hissederseniz teknisyene haber vermelisiniz.

Tarama tamamlandıktan sonra masa tarayıcıdan dışarı kayacak ve masadan kalkmanız için size yardımcı olunacaktır.

Kontrast madde verilmesi amacıyla damar yolu açılmışsa, yol çıkarılır.

MR prosedürünün kendisi ağrıya neden olmasa da, prosedür boyunca hareketsiz yatmak zorunda kalmak, özellikle yakın zamanda meydana gelen bir yaralanma veya ameliyat gibi invaziv bir prosedür durumunda, biraz rahatsızlık veya ağrıya neden olabilir. Teknisyen, tüm olası konfor önlemlerini kullanacak ve herhangi bir rahatsızlığı veya ağrıyı en aza indirmek için prosedürü olabildiğince çabuk tamamlayacaktır.

Meme MR’ından sonra neler olur?

İşlem süresince yüzüstü yatmanız nedeniyle baş dönmesi veya sersemlik hissetmemek için tarayıcı masasından kalkarken yavaş hareket etmelisiniz.

İşlem için herhangi bir sakinleştirici alındıysa, sakinleştiricilerin etkisi geçene kadar dinlenmeniz gerekebilir. Ayrıca araba kullanmanız da uygun olmayacaktır.

İşlem sırasında kontrast madde kullanılmışsa, kaşıntı, şişme, döküntü veya nefes alma zorluğu gibi kontrast maddeye bağlı herhangi bir yan etki veya reaksiyon olup olmadığı açısından bir süre izlenebilirsiniz.

İşlemden sonra eve döndüğünüzde IV damar yolu bölgesinde herhangi bir ağrı, kızarıklık ve/veya şişlik fark ederseniz, bu bir enfeksiyon veya başka bir reaksiyon belirtisi olabileceğinden sağlık uzmanınıza bildirmelisiniz.

Kontrastlı meme MR’ı çekildikten sonra emziren anneler 12 ila 24 saat emzirmemeyi tercih edebilirler.

Genellikle, meme MR taramasından sonra özel bir bakım türü gerekmez. Sağlık uzmanınız size farklı bir tavsiyede bulunmadığı sürece, normal diyetinize ve aktivitelerinize devam edebilirsiniz.

Sağlık uzmanınız, özel durumunuza bağlı olarak, işlemden sonra size ek veya alternatif talimatlar verebilir.